strona główna GRUZJA - kultura i tradycje Architektura gruzińska Gdy przyszło chrześcijaństwo

Gdy przyszło chrześcijaństwo

Krzyż św. Nino

Pod koniec panowania Rzymian na Kaukaz zaczęło przenikać chrześcijaństwo, które w 337 roku zostało uznane za religię państwową królestwa wschodniej Gruzji, tj w Iberii. Bez przesady można powiedzieć, iż to wydarzenie zaciążyło na późniejszych losach kraju i jego mieszkańców. Jedną ze sfer, w których szybko pojawiły się radykalne zmiany była sztuka.

Chrześcijaństwo przyszło na ziemie wschodniej Gruzji poprzez Syrię oraz Palestynę i przyczyniło się do rozwoju piśmiennictwa narodowego i sztuki sakralnej. W zachodniej Gruzji natomiast wprowadzono początkowo hierarchiczną zależność od Konstantynopola oraz narzucono całkiem obcy język grecki, co stanowiło wyraźną przeszkodę dynamicznym w rozwoju kultury narodowej. Dopiero pod koniec IX wieku udało się Gruzji uwolnić od zwierzchnictwa Bizancjum i zjednoczyć autokefaliczny kościół, który używał w liturgii języka gruzińskiego.

Chrystianizowanie Gruzji nie było łatwym zadaniem ze względu na wyjątkowo silne zakorzenienie rodzimych wierzeń. Z tego względu, częstą praktyką stało się wprowadzanie chrześcijańskich treści w pogańskich formach. W tamtych czasach szczególnie rozpowszechniony był kult Luny. Na jego bazie rozwinięto pobożność związaną ze św. Jerzym. To przenikanie się dwóch światów jest widoczne do dnia dzisiejszego w wielu regionach, szczególnie górzystych.

górale z ofiarnym baranem

Żywym reliktem prastarych zwyczajów są tzw. święte miejsca czyli po gruzińsku chati związane z dawnymi kultami, w których nadal składa się ofiary z barana, tyle że chrześcijańskim świętym. Takie rytuały można spotkać w ostatnich dniach sierpnia, nieopodal wioski Artani w regionie Pszawetia.

święte miejsce w Pszawetii
tzw. chati

Na wielu miejscach pogańskich modłów stanęły z czasem kościoły (np. słynny Dżwari w Mcchecie). Ślady dawnych obrzędów można obserwować np. 28 sierpnia w czasie święta Mariamoba (Zaśnięcia NMP). Miejscem najbardziej uroczystych obchodów jest wtedy Wardzia, gdzie przyjeżdża najwięcej pielgrzymów z całego kraju, aby złożyć ofiarę dziękczynną.

Należy zaznaczyć, że do naszych czasów przetrwały przede wszystkim zabytki sztuki sakralnej oraz warownie, natomiast pradawna architektura mieszkalna reprezentowana jest głównie w wysokogórskich regionach (np. Swanetia, Chewsuretia).