strona główna GRUZJA - kultura i tradycje Architektura gruzińska Gelati — perełka Imeretii

Gelati — perełka Imeretii

Zespół kasztorny w Gelati
region Imeretia

W okresie rozkwitu państwa gruzińskiego, bardzo ważną rolę kulturową odgrywa Imeretia, gdzie znajduje się kompleks klasztorny Gelati, który według jego założyciela miał być odpowiednikiem Aten i Jerozolimy. W XII wieku stał się centrum nauki i kultury.

Klasztor został ufundowany przez króla Dawida Budowniczego w 1106 roku. W obrębie murów znajdują się: katedra pw. Narodzenia NMP, kościół św. Grzegorza, budynek akademii oraz dzwonnica wybudowana nad źródłem.

W całym zespole klasztornym najważniejszą budowlą jest katedra.

W świątyni tej wykorzystano system krzyżowo-kopułowy. Fasada wschodnia nie jest tu zakończona płaską ścianą, lecz trzy apsydy są wysunięte z lica ściany ( w Gruzji wschodniej w tamtym okresie było to rzadkością). Dodatkowo apsyda ołtarzowa nie jest półokrągła lecz pięcioboczna, a każda z tych płaszczyzn pokryta została dekoracyjną arkadą tej samej wysokości.

Zespół kasztorny w Gelati

Nad częścią centralną wznosi się kopuła, gdzie przejście do bębna wykonano za pomocą żagielków. Zasadnicza bryła świątyni została urozmaicona narteksami dobudowanymi z trzech stron i organicznie powiązanymi z korpusem. Poszczególne fasady zostały ozdobione charakterystycznymi arkadami. Ornamentalny wystrój świątyni nigdy nie został dokończony. W katedrze zachowały się wspaniałe freski pochodzące z XII–XVIII wieku. Pokrywają one praktycznie całe wnętrze świątyni.

Najcenniejszym zabytkiem jest tu jednak niezwykła mozaika z XII wieku, zdobiące konchę apsydy ołtarzowej (zgodnie z tradycją sztuki gruzińskiej). W centrum kompozycji na złotym tle przedstawiona została Matka Boska z Dzieciątkiem i adorującymi postaciami archaniołów Michała i Gabriela z obu stron. Takie połączenie fresków i mozaiki nie ma analogii w sztuce bizantyjskiej.