Chertwisi (ang. Khertvisi) 
lokalizacja: ok. 30 km na południowy wschód od Achalciche, region historyczny Meschetia, region administracyjny Samcche-Dżawachetia
Jest jedną z najstarszych twierdz na ziemiach gruzińskich. Jej początki sięgają czasów przedchrześcijańskich. Zgodnie z legendą, twierdzę miał zdobyć Aleksander Macedoński. W X wieku wewnątrz fortyfikacji wzniesiono kościół. Z kolei większość oglądanych dzisiaj murów powstała około 1354 r. Wtedy też w pobliżu twierdzy wyrosło miasto. Od X do XII wieku Chertwisi było najważniejszym ośrodkiem regionu Meschetia. Kres świetności przyniosły najazdy Mongołów w XIII w. Następnie podupadła warownia przeszła we władanie miejscowego rodu Dżakeli, lecz w XVI w. tereny te opanowali Turcy. Ostatnimi użytkownikami twierdzy był garnizon rosyjsko-gruziński, który pojawił się tu w XIX wieku.
Chertwisi stoi w miejscu, które zapewniało doskonałe warunki do skutecznej obrony i kontrolowania lokalnych szlaków. Wzniesiono ją na ostańcu skalnym a u jej podnóża rzeka Parawani wpada z hukiem do Mtkwari. Dolinami tych dwóch rzek do dziś biegną główne szlaki komunikacyjne regionu.
Pomimo wielu zniszczeń twierdza Chertwisi nadal wygląda majestatycznie, zwłaszcza oglądana od strony północno-zachodniej.
AZERBEJDŻAN
GRUZJA