AKTUALNOŚCI
Koncert Muzyki Gruzińskiej w Zalesiu Górnym
czerwca serdecznie zapraszamy na muzyczną ucztę po gruzińsku, która szykuje się w Zalesiu k. Warszawy.Koncert upamiętnia 91. rocznicę odzyskania niepodległości przez Gruzję. Patronat Honorowy objął Ambasador Gruzji w RP – Konstantin Kavtaradze.Pomysłodawcą koncertu jest pan Robert Bliadze - nauczyciel fortepianu w szkole Maestro.
Szkoła Muzyczna Maestro w Zalesiu Górnym
Poniedziałek, 8 czerwca 2009, godz. 18:00
PROGRAM
1. Gruzińska piosenka ludowa – Czrelo pepela (Barwny motyl)
wyk. Hanna Całka – fortepian, ucz. p. Roberta Bliadze
2. Wladimer Kurtidy – Saczidao (Muzyka zapaśników)
wyk. Adam Chudak-Morzuchowski – fortepian, ucz. p. Roberta Bliadze
3. Giwi Ciciszwili – Patara mckemsi (Mały pastuszek)
wyk. Ewa Woźniak i Margarita Kajkowa – skrzypce,
przygotowanie zespołu – p. Margarita Kajkowa, akomp. p. Robert Bliadze
4. Tamar Szawer|zaszwili – Sachumaro (Żartobliwie)
wyk. Maria Magierowska – fortepian, ucz. p. Roberta Bliadze
5. Eleonora Eksaniszwili – Lalis Simghera (Piosenka lalki)
wyk. Alina Moczulak- fortepian, ucz. p. Roberta Bliadze
6. Gruzińska Piosenka Ludowa – Cicinatela (Świetlik)
wyk. Kosma Gawor – skrzypce, ucz. p. Margarity Kajkowej.
akomp. p. Katarzyna Chenczke-Woźniak
7. Tamar Szawer|zaszwili – Cekwa Kartuli (taniec gruziński)
wyk. Piotr Petryka – fortepian, ucz. p. Roberta Bliadze
8. Szalwa Taktakiszwili – Cekwa (Taniec)
wyk. Jan Mroziński – fortepian, ucz. Pana Roberta Bliadze
9. Gruzińska Piosenka Ludowa – Żużuna cwima mowida (Mżawka)
wyk. Ewa Woźniak, Agata Ambrozik i Margarita Kajkowa – skrzypce,
przygotowanie zespołu – p. Margarita Kajkowa
10. Sulchan Nasidze – Patara ostatis simghera (Piosenka małego mistrza)
Wladimer Kurtidy – Sakolmeurneo simghera (Chłopska piosenka)
wyk. Filip Skwarzec – fortepian, ucz. p. Roberta Bliadze
11. Gruzińska Piosenka Ludowa – Mindorszia tetri kwao (Biały kamień leży w polu)
wyk. Kalina Dobień i Agnieszka Ryszczuk – flet,
przygotowanie zespołu – p. Agnieszka Ryszczuk, akomp. p. Robert Bliadze
12. Dawid Turiaszwili – Dzweli Sarke (Stare zwierciadło)
Dimitri Arakiszwili – Kartuli lekuri (Muzyka taneczna)
wyk. Aleksandra Kozdrowska – fortepian, ucz. p. Roberta Bliadze
13. Bidzina Kwernadze – Musikaluri momenti (Moment muzyczny)
wyk. Jan Maruszyński – fortepian, ucz. p. Ryszarda Bryły
14. Gruzińska Piosenka Ludowa – Patara mercchali (Mała jaskółka)
Gruzińska Piosenka Ludowa – Suliko
wyk. Zespół – Małe Smyczki, dyryguje. p. Margarita Kajkowa,
akomp. p. Katarzyna Chenczke-Woźniak
15. Waża Azaraszwili – Walc
wyk. Aleksandra Kozdrowska i Robert Bliadze - fortepian,
16. Rewaz Lagidze – Musikaluri momenti (Moment muzyczny)
wyk. Robert Bliadze – fortepian
17. Guram Bzwaneli – Keba Sakartwelosi (Wiwat Gruzja)
Tamriko Waszakidze – Kada
wyk. Mały chór, dyryguje – p. Katarzyna Chenczke-Woźniak
akomp. p. Robert Bliadze
18. Guram Bzwaneli – Melodia
wyk. Barbara Ulanowska – skrzypce
akomp. Pan Robert Bliadze
19. Waża Azaraszwili – Nokturn
wyk. Barbara Ulanowska i Margarita Kajkowa – skrzypce
akomp. p. Robert Bliadze
20. Rewaz Lagidze – Tbiliso
wyk. Katarzyna Goszcz, akomp. p. Robert Bliadze
KRÓTKI ZARYS GRUZINSKIEJ KULTURY MUZYCZNEJ OD PRADAWNYCH CZASÓW DO WSPÓŁCZESNEJ EPOKI
prof. muzykologii Ela Dateshidze
Źródła bogatej i swoistej kultury muzycznej Gruzji sięgają w głąb wieków. Gruziński naród jest dziedzicem kultury starszej cywilizacji, która była stworzona przez jego przodków na terenie Gruzji już w III tysiącleciu przed naszą erą. Liczne historyczne oraz literackie źródła pozwalają sądzić o rozkwicie kultury muzycznej starożytnej Gruzji, osiągającej swoje apogeum na przełomie XII i XIII wieku.
Jednak wydarzenia dalszych dziejów na długo zatrzymały naturalny rozwój gruzińskiej kultury i sztuki muzycznej, która dopiero pod koniec XIX wieku otrzymała możliwość odrodzenia. Twórcze osiągnięcia kompozytorów różnych pokoleń wyniosły gruzińską muzykę w szeregi wysokorozwiniętych muzykalnych kultur świata.
Muzyczny folklor Gruzji jest artystycznym odbiciem swoistego sposobu bycia i światopoglądu gruzińskiego narodu. Źródła różnorodności gruzińskiej muzyki leżą w złożonej strukturze gruzińskiego folkloru, jednoczącego 14 dialektów, które wobec ogólnonarodowej sztuki demonstrują bogate spektrum melodyczno – intonacyjne. Artystyczna skala rozpościera się od archaicznego, jednogłosowego rytualnego śpiewu do najcięższych trzy- i czterogłosowych polifonii.
Epoka feudalizmu ( V- XVIII wiek) w Gruzji, charakteryzuje się częstymi najazdami Persów, Mongołów, Turków, oraz innych zaborców. Z drugiej strony w tejże epoce Gruzja nieraz przeżywała okresy świetności i niezwykłego rozwoju kultury, co było związane z wyzwoleniem od ciemięzców i stopniowym zjednoczeniem Gruzji w jedno Państwo. Proces jednoczenia podzielonych gruzińskich ziem rozpoczął się jeszcze za czasów króla Dawida Budowniczego ( XI wiek) i osiągnął największy rozmach w czasie Królowej Tamary ( XII wiek). Dokładnie w tych czasach widać rozkwit gruzińskiej nauki, sztuki, filozofii, historii, literatury i twórczości. Gruzińska poezja XII wieku znana jest na całym świecie poprzez utwór „Rycerz w tygrysiej skórze” pióra Szota Rustaweliego. W średniowiecznej Gruzji intensywnie rozwinęła się również muzyka liturgiczna. Chrześcijaństwo wcześnie przeniknęło do Gruzji, bo już w IV wieku i uzyskało znaczenie religii państwowej. Począwszy od XIII wieku po wiek XVIII rozwój gruzińskiej kultury ulega spowolnieniu wskutek nieprzerwanych najazdów licznych wojsk. Mimo że najeźdźcy starali się zaszczepić w Gruzji swój język i kulturę, naród gruziński zdołał zachować przez wieki niewoli swoją kulturę, w tym bogatą muzykę ludową, która stała się fundamentem dla ciekawej i oryginalnej ludowej kultury muzycznej późniejszego okresu, tworzonej w XIX wieku. Pod koniec XVII i w pierwszej połowie XVIII wieku dużą rolę w rozwoju gruzińskiej kultury odegrała płodna – literacka oraz oświatowa – działalność obdarzonych talentem króli: Arczila II, Wachtanga VI i Teimuraza II.
Nieocenione jest historyczne znaczenie działalności wybitnego uczonego, leksykografa, pisarza i działacza politycznego Sulchan Saba Orbeliani’ego (1658-1725). W jego „Słowniku” znajdujemy cenne wiadomości dotyczące gruzińskiej muzyki i muzycznej terminologii. Iście encyklopedyczny charakter nosiła działalność księcia Wachtanga Bagrationi. Szczególne wartościowe są jego prace dotyczące historii i geografii Gruzji, jak również wzmianki o starożytnej gruzińskiej kulturze muzycznej.
XIX wiek to ważny okres w historii gruzińskiego narodu, kiedy to Gruzja została przyłączona do Rosji w 1801 r. Wcielenie Gruzji w skład Rosyjskiego Imperium – naruszające warunki Georgiewskiego Traktatu (1783), który gwarantował Gruzji polityczną niepodległość – skazało Gruzję na długoletnie kolonialne istnienie w składzie carskiej Rosji. Każdy akt nieposłuszeństwa był brutalnie tłumiony przez carską władzę. Jednocześnie miała miejsce przymusowa rusyfikacja wszystkich warstw społeczeństwa gruzińskiego, całego społeczno - politycznego układu. Zniesienie autokefalii Gruzińskiej prawosławnej cerkwi (1811r.) zamkniecie szkół śpiewu działających przy Tbiliskim i Telawskim seminarium duchownym oraz zakaz gruzińskiego śpiewu w klasztorach miały ciężkie skutki.
W historii muzycznej kultury Gruzji trzeba wyszczególnić drugą połowę XIX i początek XX wieku. Powstaje wówczas idea stworzenia narodowej literatury, teatru, dramaturgii i muzyki. W latach 60 XIX wieku rozkwita aktywna działalność przedstawicieli nowej Gruzińskiej inteligencji - „Tergdaleulni” („napojeni wodą z Tergi”). Do nich należeli wybitni działacze Gruzińskiej kultury, poeci Ilia Chavchavadze i Akaki Tcseereteli. Zadbali oni o zachowanie gruzińskiej muzyki i jej rozwój. W Tbilisi, który staje się centrum kultury, powstaje teatr (1851r.) gdzie grane są włoskie, a od lat 80 również rosyjskie opery. Występują tutaj znani muzycy – A. Rubinstein, P. Czajkowski, S. Rachmaninow, F. Szaliapin. Pojawiają się również tacy wykonawcy jak pianista A. Mizandari, dyrygent Iwane Paliaszwili, śpiewacy F. Koridze, Micheil Nanobashwili oraz inni gruzińscy artyści. Trzeba również wspomnieć o chórze Lado Agniashvilego (1885r.), który propaguje muzykę ludową i kształci narodową kadrę muzyczną. W 1876 roku w Tbilisi otworzono szkołę muzyczną na bazie której w 1917 roku powstało Tbiliskie konserwatorium.
Intensywny rozwój kultury muzycznej w XIX wieku, zaowocowało założeniem gruzińskiej szkoły kompozytorskiej. Pojawiają się zdolni muzycy, którzy stają się wybitnymi przedstawicielami nowej szkoły kompozytorskiej. Są to – Meliton Balanchiwadze, Niko Sulchaniszwili, Dimitri Arakishvili, Zakharia Paliashvili, Wiktor Dolidze. Jednocześnie powstaje historyczno-patriotyczna „Daredżan Cbieri” M. Balancziwadze, liryczna opera D. Arakhishvili „Przypowieść o Szota Rustaweli”, opery Z. Paliashwili „Abesalom i Eteri” i „Daisi”, komiczna opera „Keto i Kote” W. Dolidze.
W 1917 roku po 116 latach panowania rosyjskiego imperium gruziński naród odzyskuje wreszcie niepodległość. Jednak w lutym 1921 roku Gruzja znów została zaanektowana przez Rosje radziecką. Nie bacząc na wszystkie nieszczęścia, które spadły na Gruzje, literatura, sztuka jak również muzyka rozwiały się, stopniowo poszerzając swoje horyzonty. W latach 30-tych gruzińska muzyka staje się bogatsza gatunkowo. Rodzi się gruziński narodowy balet – „Serce gór” A. Balancziwadze, solidne utwory symfonicznej muzyki – symfonie, suity, powstają pierwsze przykłady muzyki instrumentalnej – kwartety, pieśni, piosenki i chóry. Aktywnie i owocnie pracuje orkiestra symfoniczna, rozkwita teatr opery, powstają szkoły muzyczne, rośnie artystyczny i profesjonalny poziom nauczania w Tbiliskim konserwatorium.
Lata powojenne to wzmożona twórczość młodego pokolenia kompozytorów: Aleksy Machawariani, Nikoloz Gudiashwili, Dawid Toradze, Otar Taktakishwili, Sulkhan Cincadze, Rewaz Lagidze – autor popularnej piosenki o Tbilisi. Oni piszą bardzo dużo utworów na fortepian, kwartety, ballady i utwory na fortepian dla dzieci – szczególnie trzeba wyróżnić Tamare Szawerzaszwili i Meri Dawitaszwili, Eleonore Eksaniszwili.
Już w 60-70 latach XX stulecia wyróżnia się grupa utalentowanych młodych kompozytorów – Gia Kanczeli, Waża Azaraszwili, Nugzar Wacadze, Guram Bzwaneli, Otar Gordeli, Bidzina Kwernadze, Sulchan Nasidze i inny. W tym okresie powstają się opery „Mindia” O. Taktakiszwili, „Didostatis Mardźvena” S.Mszwelidze, balety „Otello” A. Maczawariani, „Gorda” D.Toradze, „Demon” S.Cincadze. Dużo utworów powstaje na potrzeby filmów. Piszą je m.in. Sulchan Cincadze, Rewaz Lagidze, Arczil Kereselidze, Gia Kanczeli, Nugzar Wacadze.
Gruzja wychowała wielu utalentowanych muzyków – wykonawców. Są to laureaci międzynarodowych konkursów – pianiści Eliso Wirsaladze, Marina Mdiwani, Eteri Andźaparidze, Lexo Toradze, Alexander Korsantia, Keti Badridze, Eliso Bolkwadze, Chatia Buniatiszwili, skrzypkowie – Marina Iaszwili, Liana Isakadze, śpiewacy Zurab Sotkilawa, Makwala Kasraszwili, Lado Ataneli, Paata Burchuladze oraz inni.
W obecnym czasie Gruzja przeżywa ciężki okres swojej historii, jednak niewątpliwie gruziński naród przejdzie zwycięsko tę próbę, i zgodnie z jej wielowiekowymi tradycjami zajmie należne, dostojne miejsce w europejskim i światowym społeczeństwie.
AZERBEJDŻAN
GRUZJA